Birçok bilim dalının ele aldığı Ölüm’e ait gerçekliğin sorgulanma süreci şimdiye kadar çok büyük bir literatürün ortaya çıkmasına yol açtı. Bu arayış içinde antropoloji ve arkeolojinin de devasa katkısı olduğunu söylemek yanlış olmaz. Elinizdeki bu kitap da çoğunlukla bu iki bilim dalında uzmanlık elde etmiş araştırmacıların konuyla ilgili çalışmalarını içermektedir. Bu bilimsel yaklaşımlara ek olarak halkbilimi, adli tıp, tarih ve sosyoloji bakış açılarını içeren bölümler de bu kitapta yer almaktadır. Bu kapsamın birçok faydalı yönü var kuşkusuz ama sağladığı önemli getirilerden biri, farklı terminolojileri barındırması ve bunun da dışında konuyla ilgili farklı yazım tarzlarının, bilimsel üslupların bir arada yer almasıdır. Bize göre, Ölüm(ün) Antropolojisi adı altında düşünülebilecek bu kapsamlı alanyazına bütüncül bir katkı sunulması ise insanı, geçmişi ve günümüzdeki haliyle, aynı zamanda biyolojik yönleriyle de ele alan Antropolojinin altından kalkabileceği bir yaklaşım.
618 s, SB resimler, Türkçe.
Robert Hertz
Ölümün Toplu Temsili Üzerine Yürütülen Çalışmaya Bir Katkı
Ara dönem
Son tören
Sonuç
Sibel Özbudun
“Var Git Ölüm”: Ölüm Ritüellerine Antropolojik Bir Bakış
Ölüme Antropolojik Yaklaşımlar
Ölüme Sosyolojik Yaklaşımlar
Van Gennep ve “Geçiş Ayinleri”
Psikolojik Bakış: Malinowski ve Freud
Ölüm ve İktidar
Tara Ingman - Rana Özbal
Ölüm Arkeolojisinde Kuramsal Yaklaşımlar
Ölüm Arkeolojisinde Süreçsel Arkeolojik Yaklaşımlar
Post-Süreçsel Eleştiriler: İdeoloji ve Sembolizm
Son Teorik Gelişmeler ve Ölüm Arkeolojisindeki Yeni Çalışma Alanları
Elif Başak Aksoy
Kültür Nakşedilen Beden ve Bedende Vücut Bulan Kültür
N. Serpil Altuntek
Mezar Yazıtlarında İslami Kişi Kavramları
Türkiye’de Yazıt Geleneği ve İslam
Şanlıurfa Bediüzzaman Mezarlığı
Yazıtların Betimi
İslami Temalı Yazıtlarda Kişi Kavramları
Hasan Hayırsever
Dolganlarda Ölüm ve Cenaze Uygulamaları
Dolganlarda Ölüm
Cenaze ve Duyurulması
Yıkama
Giydirme
Tabut Yapımı
Son Yolculuk
Ölü Aşı
Mezar Anıtları
Åsa Eldén - Berna Ekal
Amblem Vakaların Oluşumu: Türkiye’de Feminizm ve Medya Ekseninde Kadın Cinayetlerini Yeniden Düşünmek
Odağımız: Erkek şiddeti ve medya
Görünürlük ve Medyanın Çift Taraflılığı
Cinayetlerin birbirine bağlanması: Cinsiyet temelli bir örüntüden söz etmek
Amblem vaka ya da bir cinayetin “bizim” için bir kaygı haline dönüşmesi
Görünür bağlantılar, görünür sorumluluk
Devletin bir sorumluluğu olarak kadına yönelik şiddetle mücadele
Başarısızlıktan başarıya iktidarın rolü. İktidarın başarısızlık imajıyla mücadelesi
Izdırabın ifadesi, erkek şiddetiyle mücadelenin bir parçası olabilir mi?
Ivor Jankovic - Mario Novak
Hırvatistan Taş Çağı Ölü Gömme Uygulamaları
Paleolitik
Mezolitik
Neolitik
Neyir Kolankaya-Bostancı
Paleolitik Çağ’da Ölüm ve Sembolizm
Alt Paleolitik Dönem Uygulamaları (GÖ 500,000-450,000)
Orta Paleolitik Dönem Mezarları ve Ölü Gömme Adetleri (GÖ 120,000-34,000)
Ali Metin Büyükkarakaya
Ölüm Uygulamaları ve Davranışın Ekolojisi
Neolitik Dönem ve Ölüm
Tepecik-Çiftlik Neolitik Yerleşmesi ve Ölü Gömme uygulamaları
Ian Kuijt
Kadim Olanlar Hatırlar: Neolitik Dönemde Sembolik Hatırlama ve Unutma Yapıları
Erken Neolitik Köyleri: Arka Plan
İkincil Gömü, Anma ve Sosyal Etki
Deneyimsel ve Gönderimsel Hafıza
Bedeni Unutmak: Başın Kesilmesi ve Birey
Ergül Kodaş
Yakındoğu Neolitiğinin Yaşayan Yüzleri: Sıvalı Kafatasları
Kil sıvama teknikleri, görsellik ve figüratif çeşitlilik
Gözler
Burun
Ağız
Kulaklar
Kil maskenin yapım aşamaları
Ham madde ve renk seçimleri
Sıvanın yapım aşaması: Teknik farklılıklar ve görsel çeşitlilik
Sıvalı insan kalıntılarının buluntu alanları: mekân ve mezar ilişkileri
Bina içine gömülen sıvalı kafatasları
Bina dışına gömülen sıvalı kafatasları
Yerleşim yeri dışına gömülen sıvalı kafatasları
Sıvalı kafataslarının kullanım aşamaları ve yeni yaklaşımlar
Sıvalı kafataslarının sergilenmesi sorunu
Sıvalı kafataslarının kullanım süreci ve yeni öneriler
Tartışma ve sonuç
Deniz Erdem
Geç Neolitik Gömü Gelenekleri Üzerine Bir Değerlendirme
Halaf Ölü Gömme Gelenekleri
Pınar Durgun
Erken Tunç Batı ve Orta Anadoluda Yerleşim Dışı Mezarlıkların Ortaya Çıkışı ve Ölü Gömme Ritüelleri
Yerleşim dışı mezarlıkların ortaya çıkışı
ETÇ Yerleşim dışı mezarlıklarda ölü gömme ritülleri
Richard F. Liebhart
Frig Dönemi Gordion’da Ölü Gömme Uygulamaları
Halk Mezarlığı
Tümülüs Mezarlar
Tümülüs P
Tümülüs MM
Özden Ürkmez
Klineden Hades’e Antikçağ’da Öteki Dünya Yolculuğu
İlk Ritüel: Prothesis
İlk Yolculuk: Ekphora
Nekropolis Ritüelleri: Mezar ve Gömü
Mezardan Hades Kapılarına Psykhenin Yolculuğu
Hades: Ahiret, Cennet ve Cehennem
Lucia Nováková
Ölüleri Anmak: Geç Klasik Dönemde Anadolu ve Yunan Ana Karasında Kültürel İlişkiler ve Ölüm İle Bağlantılı Gelenekler
Özge Yıldız Aydoğan
Antik Yunanda Ölü Gömme Geleneğine İlişkin Betimlemeler
Yunan Düşünce Sisteminde Ölümle İlişkili Kavramların Betimlemelere Yansıması
Kabartma ve Vazo Betimlemelerinde Kullanılan Diğer Semboller
Antik Yunan’da Ölü Gömme Ritüelleri ile İlişkili Süreçlerin Betimlemelere Yansıması
Beyaz Zeminli Lekythoslar
J. Marla Toyne - Armando Anzellini
Bulutların Savaşçıları, Gökyüzündeki Mezarlar: Antik Chachapoya Gömü Uygulamaları
Güney Amerika Andean Bölgesi
Andean Gömü Uygulamalarında Devamlılık ve Karmaşıklık
Gömü Yapısı ve Uygulamalar
Chachapoya’da Bölgesel Çeşitlilik
Chachapoya Gömü Arkeoloji ve Anlamları
La Petaca Gömü Alanı
Tafonomi
Kronoloji
Gömü Mimarisi
Biyoarkeolojik Kalıntılar
Gömü Uygulamaları, Sosyal Karmaşıklık ve Kutsal Manzaralar
Yapılarda Lokasyon Tercihi ve Bunun Anlamları
Chachapoya Kültüründe Sosyal Karmaşıklık
Nükhet Varlık
İstanbul’da Ölüm: Veba, Yangın ve Diğer Felaketler
İstanbul: Ölümün Başkenti
Doğanın Gücü: Depremler, Seller ve Hava Olayları
Biyolojik Katiller: Veba ve Salgın Hastalıklar
Kentsel Tehlikeler, İsyanlar ve Suç
Ölümcül Olaylara Karşı Tutum ve Davranışlar
Elifgül Doğan - Lucienne Thys-Şenocak
Türkiye’de Arkeolojik İnsan Kalıntıları Yönetimi
Etik Tartışmaların Işığında: İnsan Kalıntılarının Çalışılması ve Sergilenmesi
Türkiye’de Arkeolojik İnsan Kalıntıları Yönetiminin Kısa Tarihi
Müzelerde ve arkeolojik çalışmalarda insan kalıntılarının idaresinde kullanılan pratikler
Yeni Bir Yasaya ve Profesyonel İlkelere Doğru: Türkiye’de Arkeolojik İnsan Kalıntıları
Kameray Özdemir - Ali Metin Büyükkarakaya
Mumyalar: Sen Kimdin? Nasıl Bir Hayatın Oldu?
Mumyalaşma Süreçleri
Doğal Mumyaların Oluşumu
Yapay Mumyalama
Mumya Çalışmalarının Kısa Tarihçesi
Mumyalar ve Kültürel Alışkanlıklar
Mumyalar ve Ölüm Uygulamaları
Türkiye’deki Mumyalar
Marin A. Pilloud
Amerika Birleşik Devletleri’nde Uygulanan Şekliyle Adli Antropoloji
Amerika Birleşik Devletleri’nde Adli Antropolog Olarak Çalışmak
Ölmüş Bireylerle Çalışma
Adli Vaka Çözümlemesi
Fabio Cavalli
Arkeolojiden Antropolojiye: Yüz Özelliklerinin Yeniden Oluşturulması
Yüz, Portre ve Arkeoloji
Yüz ve Benzeştirilmesi Hakkında
Benzeştirilme Yöntemleri
Bir Örnek
Zeyit Alemdar - Mehmet Cavlak
Tıbbi Açıdan Ölüm
Beyin Ölümü
Agoni
Ölüm Belirtileri
1-) Temel vücut fonksiyonlarının kaybı
a-) Dolaşım sistemi
b-) Solunum sistemi
c-) Sinir Sistemi
2-) Kasların gevşemesi
3-) Sıvı kaybı
4-) Kanın Pıhtılaşması ve Hemolizi
5-) Ölü Soğuması (Algor Mortis)
6-) Ölü Lekeleri (Livor Mortis)
7-) Ölü Sertliği (Rigor mortis)
8-) Otoliz
9-) Çürüme (Pütrefaksiyon)
Çürümeye etki eden faktörler
a-) Fiziksel etkenler
b-) Canlı etkenler
c-) Cesede ait sebepler
Çürümede görülen değişiklikler
a-) Renk değişimi
b-) Gaz artışı
c-) Likefaksiyon
Çürümenin İstisnaları
Maserasyon
Tahnit (Embalming)
Ölüm nedeni
Ölüm Sonrası Geçen Süre (Postmortem İnterval)
Ötenazi
Adli ve Tıbbi Otopsi
Arkeolojik Cesetlerde Otopsi